Božić, Sofija (2019) Unapređenje životnih uslova – primarno pitanje srpskog stanovništva Dalmacije u Kralјevini SHS/Jugoslaviji (Od ujedinjenja do ustoličenja episkopa Irineja Đorđevića). In: Socijalna politika u Srbiji na raskršću vekova: tematski zbornik radova međunarodnog značaja, urednik Milan Milјević. Beograd : Visoka škola socijalnog rada – Krыmskiй federalьnый universitet imeni V.I. Vernadskogo, pp. 223-233. ISBN 978-86-81394-05-2

Text sofija.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (269kB)

Abstract

Zbog opstrukcije velikih sila u čijim državama su živeli, Srbi u Dalmaciji vekovima su se nalazili u stanju iznuđene, permanentne zaostalosti, bez neophodnih socijalnih uslova za život i rad. Tek krajem 19. i početkom 20. veka počeli su planski i sistematski da rade na modernizaciji svog etničkog prostora. Međutim, Veliki rat zaustavio je kulturni i ekonomski preporod srpske zajednice u Dalmaciji. Usled životnih uslova koji su nastali kao rezultat ujedinjenja i stvaranja jugoslovenske države, Srbi su u novoj državnoj zajednici ostali bez „Srpske zore“, koja je stipendirala školovanje budućih učitelja, a time i bez mogućnosti da unapređuju socijalne osnove života i rada. Isto tako, nepovoljno je na ukupne socijalne uslove uticalo fuzionisanje Saveza srpskih privrednih zadruga na Primorju s Glavnim savezom srpskih zemljoradničkih zadruga u Beogradu i integracija Srpske centralne banke za Primorje sa Srpskom bankom iz Zagreba, pri čemu je ona postala njena filijala. Zatim, ukupne socijalne uslove života srpske zajednice u Dalmacijia pogodilo je i to što nije obnovljen rad Matice srpske u Dubrovniku, kao i što su propale brojne zadužbine i fondovi, čitaonice, pevačka društva i druge ustanove koje su pred rat poletno osnivane. Zbog italijanske okupacije nekih delova Dalmacije prestale su s radom bogoslovija u Zadru i učiteljska škola u Arbanasima. Iz istog razloga, veliki problem za svakodnevni život srpskog stanovništva iz zaleđa predstavljao je gubitak Zadra, koji je Bukovčancima i Kotaranima bio najbliži i najpristupačniji trgovački centar u kome su mogli da prodaju svoje proizvode. U radu se razmatraju pokušaji srpskog stanovništva Dalmacije u međuratnom periodu da unapredi ukupne uslove i način života, kao i da popravi svoj kulturni, prosvetni i ekonomski položaj. Posebno se prati rad Privredno-kulturne matice, osnovane sa ciljem sveopšteg razvitka severne Dalmacije i podizanja kvaliteta uslova života i rada njenog življa uz oslonac na učitelje, sveštenike i druge pripadnike lokalne elite.

Actions (login required)

View Item